مزایای حفظ مناسب بهداشت دندان چیزی نیست که قبلاً نشنیده باشید؛ مسواک زدن بطور منظم، نخ دندان کشیدن، شستن دهان و مراجعه به دندانپزشک اقدامات ضروری برای دستیابی به هدف حفظ بهداشت دهان و دندان می‌باشد. جرمگیری دندان و ریشه دندان (تسطیح ریشه) بخش مهمی از معاینات دوره‌ای بوده و برای بهداشت دهان بسیار مفید می‌باشد. جرم گیری دندان یک روش کامل تمیز کردن سطوح ریشه دندان جهت از بین بردن پلاک و جرم از اطراف دندان‌ها و پاکت‌های پریودنتال در لثه‌ها و از بین بردن سموم باکتریایی از ریشه‌های دندان‌ها می‌باشد. تسطیح ریشه دندان شامل جرمگیری سطح ریشه به منظور کاهش التهاب بافت لثه است. دندانپزشک سطح ریشه را جرمگیری می‌کند تا پلاک‌ها و بیوفیلم‌ها (زیست‌لایه‌ها) از بین بروند. دلیل اصلی بیماری لثه این است که پلاک‌های باکتریایی به یک ماده سخت و متخلخل تبدیل می‌شوند و از خود مواد سمی آزاد می‌کنند. در صورت عدم درمان، پاکت‌ها عمیق‌تر شده و موجب تخریب استخوان نگهدارنده‌ی دندان و در نهایت افتادن دندان می‌گردد. مراجعه منظم به دندانپزشک بخشی مهم و موثری در هر رژیم بهداشت دهان و دندان است، زیرا وی می‌تواند بخش‌هایی از دهان که خارج از دسترسی شما می‌باشند را تمیز کنند و چیزهایی را ببینند که شما قادر به دیدن آنها نیستید. همچنین دندانپزشک با در اختیار داشتن ابزار و تجهیزات تخصصی که موجب تسهیل درمان دندان‌ها می‌گردد، می‌تواند ریشه‌ی اصلی هر مشکلی را پیدا کند.
تارتار و باکتری چگونه روی دندان‌های من انباشته می‌شوند؟
پلاک دائما روی دندان‌های ما شکل می‌گیرد. این ماده یک لایه چسبنده متشکل از قندها و باکتری‌هایی است که توسط بزاق دهان و غذاهایی که می‌خوریم تغذیه می‌شود. تارتار، که جرم نیز نامیده می‌شود، به سادگی پلاک سفت و سخت شده است. تارتار زمانی شکل می‌گیرد که پلاک حذف نمی‌شود و مجاز است بر روی دندان‌های شما انباشته شود. با این وجود، تارتار تنها در جایی که شما می‌توانید آن را مشاهده کنید، ایجاد نمی‌شود، بلکه زیر خط لثه نیز وارد می‌شود، یعنی جایی که نخ دندان کشیدن و مسواک زدن معمول نمی‌توانند با آن مبارزه کنند. هنگامی که تارتار شکل گرفت، باعث ایجاد پلاک بیشتر می‌شود، زیرا سطح ناصاف‌تری نسبت به مینای دندان شما دارد.
دلیل انجام جرمگیری
جرمگیری دندان و ریشه در کنار مسواک زدن و نخ دندان کشیدن صحیح بطور روزانه در درمان التهاب لثه که مرحله اول بیماری لثه است موثر می‌باشد. جرمگیری همچنین روشی مقرون به صرفه، با حداقل تهاجم و غیر جراحی جهت پیشگیری و یا درمان نوع جدی‌تر بیماری لثه به نام پریودنتیت است.
انواع تمیز کردن عمیق دندان
انواع مختلفی از تمیز کردن عمیق دندان‌ها وجود دارد. نوع تمیز کردن دندان‌های شما به سالم بودن لثه وابسته است. بهتر است که درمان را نادیده نگیرید یا بیش از حد لثه‌ها را دستکاری نکنید تا اطمینان حاصل کنید که بسته به نوع درمان، لثه‌های سالم دارید.
جرمگیری
یکی از انواع تمیز کردن عمیق به جرمگیری شناخته می‌شود. این فرآیند شامل حذف تارتار و پلاکی است که معمولا بین لثه‌ها و دندان‌ها قرار دارد. معمولا دندانپزشکان از ابزارهای الکتریکی اولتراسوند یا از ابزار جرمگیری دستی استفاده می‌کنند.
روت پلنینگ
روت پلنینگ یکی دیگر از انواع تمیز کردن عمیق دندان است. دندانپزشکان در این روش از ابزار جرمگیری برای مقابله با تارتار و پلاک از قسمت‌های ریشه استفاده می‌کنند. معمولا انجام این نوع فرآیند حذف پلاک، بیش از دو بار مراجعه به مطب دندانپزشکی را به همراه نخواهد داشت.
جرمگیری توسط چه کسی انجام می‌شود؟
شدت پیشروی التهاب و بیماری لثه و نحوه واکنش به درمان، تعیین‌کننده‌ی نوع درمان و شخصی که قادر به انجام آن است می‌باشد. دندانپزشک عمل جرمگیری پیشگیرانه و یا درمان مراحل اولیه بیماری لثه را انجام می‌دهد. به منظور درمان موارد پیشرفته و پیچیده‌تر نیاز به تخصص بیشتر می‌باشد. در این شرایط پزشک عمومی ممکن است شما را به یک متخصص بیماری‌های لثه (پریودنتیست) ارجاع دهد که در زمینه تشخیص، پیشگیری و درمان بیماری‌های لثه تخصص دارد. برای مثال در موارد شدیدتر، پریودنتیست می‌تواند عمل‌های جراحی مانند ایجاد برش‌هایی در لثه‌ها جهت برداشتن رسوبات سخت‌شده‌ی پلاک و ترمیم استخوان آسیب‌دیده را انجام دهد.
انواع تجهیزات
جرمگیری و روت پلنینگ ممکن است با استفاده از ابزارهای دندانپزشکی مختلف، از جمله دستگاه‌های اولتراسونیک و ابزارهای دستی مانند جرمگیر لثه و کاتر انجام شود.
فرایند درمان
در حین معاینه اولیه، دندانپزشک رسوبات پلاک را ارزیابی کرده و احتمال بروز مشکلات لثه را بررسی می‌کند. عمق فضاهای بین دندان‌ها و لثه‌ها (سالکوس) با استفاده از ابزار مخصوصی به نام پروب لثه، اندازه گرفته می‌شود.
بافت سالم لثه در لبه‌ی خط لثه یک سالکوس ایجاد می‌کند که بصورت یک شیار v شکل در بین دندان و لثه‌ها است. عمق معمول این شیار ۳ میلیمتر یا کمتر است. در صورت بروز بیماری لثه، این شیار عریض شده و یک پاکت عمیق‌تر با عمق بیشتر از ۳ میلیمتر شکل می‌گیرد که منجر به تجمع پلاک‌های مضر شده که بدون درمان حرفه‌ای دندان قابل برطرف شدن نمی‌باشند. جرمگیری زمانی انجام می‌شود که پاکت‌ها بزرگ‌تر از ۳ میلیمتر باشند. جرمگیری موجب از بین رفتن پلاک و جرم در بالا و پایین خط لثه می‌گردد. بسته به میزان تجمع پلاک و جرم و شدت حساسیت دندان، ممکن است جرمگیری دردناک باشد؛ یا با معایب جرم گیری دندان همراه باشد ، معمولاً برای کم کردن درد از ژل بی‌حس‌کننده یا تزریق ماده بی‌حس‌کننده استفاده می‌شود.
پس از بی‌حسی، متخصص از ابزاری به نام اسکیلر یا یک پاک‌کننده‌ی اولتراسونیک و یا هر دو جهت از بین بردن کامل پلاک و جرم از انتهای هر پاکت لثه استفاده می‌کند. سطوح دندان‌ها صیقل داده می‌شوند که این کار موجب پیشگیری از تجمع پلاک در امتداد سطوح ریشه شده و امکان بهبودی بافت لثه را فراهم می‌کند.
بسته به وضعیت دندان‌ها، جرمگیری ممکن است برای راحتی بیشتر به صورت ربع به ربع انجام شود. معمولاً ربع بالا و پایین در یک طرف صورت در یک جلسه درمان می‌شود و ربع بالا و پایین در سمت دیگر در جلسه دوم جرمگیری می‌شود. در جلسه‌ی درمان، ممکن است دندانپزشک برای کنترل عفونت یا درد و تسریع روند بهبودی از آنتی‌بیوتیک، آنتی‌میکروبیال و سایر داروهای موضعی مستقیماً بر روی پاکت‌های پریودنتال استفاده کند. درمان بیماری لثه در مرحله ابتدایی ممکن است شامل جرمگیری دندان در فواصل سه ماهه و نیز استفاده از دهان‌شویه دارویی و نخ دندان کشیدن بصورت روزانه باشد. درمان بیماری لثه در مرحله آخر احتمالاً شامل جرمگیری عمیق، جراحی پریودنتال و جراحی با لیزر می‌باشد.
لیزر دندانپزشکی برای جرمگیری دندان و ریشه
استفاده از لیزرهای دندانپزشکی در حین درمان لثه معمولاً موجب خونریزی، تورم و درد کمتر در طول جراحی می‌گردد. هر چند ممکن است در صورت استفاده از طول موج‌های نامناسب لیزر و یا به کار بردن میزان توان نامناسب در طول درمان، آسیب بافت لثه رخ دهد. بنابراین بسیار مهم است که تنها متخصصین آموزش‌دیده و مجرب در زمینه استفاده‌ی بی‌خطر از لیزر این درمان لیزری کمکی را انجام دهند.
جرمگیری و روت پلنینگ(تمیز کردن عمیق) در مقابل تمیز کردن معمول
جرمگیری و روت پلنینگ، که به عنوان تمیز کردن عمیق دندان نیز شناخته می‌شوند، بسیار متفاوت از تمیز کردن معمول است. تمیز کردن معمول روی سطوح دندان‌ها و بین دندان‌ها در بالای خط دندان تمرکز می‌کند. در طول تمیز کردن معمول، دندان نیز جلا داده می‌شود.
تمیز کردن عمیق دندان، یا جرمگیری و روت پلنینگ، برای حذف باکتری‌ها، جرم (تارتار) و باقی مانده‌هایی که در زیر خط لثه انباشته شده‌اند، مورد نیاز است.
حضور جرم و پلاک در خط لثه یک پناهگاه امن برای تجمع باکتری‌ها ایجاد می‌کند و نمی‌تواند با مسواک زدن، نخ دندان کشیدن یا تمیز کردن معمولی برطرف شود. حضور این باکتری موجب پاسخ ایمنی از سوی بدن می‌شود. این پاسخ ایمنی منجر به التهاب برای مبارزه با عفونت باکتریایی می‌گردد. در صورت عدم درمان، عفونت و التهاب ادامه خواهد یافت و به زیر خط لثه گسترش می‌یابد که منجر به شل شدن دندان‌ها و تحلیل استخوان و در نهایت از دست رفتن یک یا چند دندان می‌شود.
|
جرمگیری و روت پلنینگ (تمیز کردن عمیق) |
تمیز کردن معمول دندان‌ها |
|
|
بی‌حسی موضعی مورد نیاز است |
X |
|
|
جرم، پلاک و بقایا از خط لثه و بالای آن برداشته می‌شود |
X |
|
|
جرم، پلاک و باکتری و بقایای دیگر از زیر خط لثه برداشته |
X |
|
|
آنتی بیوتیک برای بهبودی تجویز می‌شود |
X |
|
|
ریشه دندان صاف شده و شکل می‌گیرد تا باکتری از بین برود |
X |
مراقبت پس از درمان و بهبودی
در روزهای اول پس از جرمگیری ممکن است مقداری خونریزی مشاهده شود که به تدریج برطرف خواهد شد. در جلسه‌ی بعدی دندانپزشک میزان بهبودی لثه را ارزیابی کرده و کاهش اندازه‌ی پاکت‌های پریودنتال را تایید می‌کند. اگر پاکت‌های بزرگ‌تر از ۳ میلیمتر همچنان پس از درمان اولیه وجود داشته باشند، ممکن است درمان اضافه توصیه شود. انجام اقدامات مناسب بهداشت دهان و دندان و معاینه مداوم و طولانی مدت توسط دندانپزشک برای پیشگیری از پیشرفت بیماری‌های لثه به شرایط مزمن و جدی‌تر که ممکن است مستلزم انجام جراحی باشند، ضروری است. این امر بویژه با توجه به شواهد بالینی مبنی بر ارتباط قوی بین بیماری پریودنتال و بیماری‌های دیگر مانند بیماری‌های قلبی عروقی، وزن کم فرزند در هنگام زایمان و زایمان پیش از موعد از اهمیت زیادی برخوردار است.
ملاحظات اضافی
برای آموزش و محافظت از بیمار توجه به برخی تفاوت‌ها مهم است. پولیش دندان شامل صیقل دادن سطح دندان است؛ در حالیکه پاکسازی دندان شامل از بین بردن ضایعات و سایر ذرات خارجی از دندان‌ها می‌باشد. پیشگیری یا پروفیلاکسی (پیشگیری دارویی) برای دهان و دندان اغلب به عنوان حذف پلاک، جرم و لکه‌ها از سطوح نمایان و غیر نمایان دندان از طریق جرمگیری و پولیش تعریف می‌شود. فرایند پیشگیری برای یک دهان سالم جهت جلوگیری از بروز بیماری‌های لثه می‌باشد. درمان‌هایی که فقط شامل پولیش هستند، روش‌های زیبایی بوده و ارزش درمانی ندارند. با اینکه ممکن است بسیاری از بیماران پولیش را با پروفیلاکسی دهان و دندان یکسان در نظر بگیرند، اما این که فرض شود پولیش دندان به تنهایی موجب حفظ بهداشت دهان و دندان می‌گردد، اشتباه است.
پس از مراجعه، در خانه چه باید کرد؟
قرقره کردن با آب نمک
اگر فک سفت و / یا درد دارید، می‌توانید از داروهای تجویز شده یا توصیه شده توسط دندانپزشک خود برای از بین بردن هر گونه ناراحتی استفاده کنید. طی 7 روز بعدی3 بار در روز دهان خود را با آب نمک گرم بشویید تا به بهبودی و کاهش التهاب کمک کند.
رژیم غذایی نرم
غذاهای پس از درمان باید شامل غذاهای نرم باشد و از خوردن غذاهای کوچک و سفت مانند چیپس، آجیل، پاپ کورن و دانه‌هایی که ممکن است در زیر لثه گیر بیفتد، اجتناب کنید. زمانی که احساس راحتی بیشتری می‌کنید، می‌توانید شیوه غذا خوردن طبیعی خود را از سر بگ
یرید.عدم مصرف سیگار بعد از جرمگیری
لطفا بعد از جرمگیری، سیگار نکشید و از محصولات حاوی تنباکو به مدت حداقل 72 ساعت استفاده نکنید. توتون و تنباکو بافت لثه را تحریک می‌کند و باعث تاخیر در روند بهبودی و افزایش احتمال عوارض می‌گردد.
استفاده از خمیر دندان ضد حساسیت
برای تسکین حساسیت به غذاهای سرد یا گرم، از خمیر دندان ساخته شده برای دندان‌های حساس مانند سنسودین استفاده کنید. اگر یک دندان خاصی وجود دارد که بسیار حساس است، یک نخود خمیر دندان را روی سطح دندان آسیب دیده قرار دهید. این کار را برای 7-10 روز انجام دهید و احساس حساسیت کمتری خواهید داشت.
مسواک و نخ دندان کشیدن روزانه
برای جلوگیری از عفونت، به طور مرتب مراقبت خانگی منظم با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را ادامه دهید. در حدود یک هفته پس از جرمگیری و روت پلنینگ باید قرمزی، خونریزی و تورم کمتر لثه‌ها پس از مسواک زدن و نخ دندان کشیدن روزانه را مشاهده کنید.
قرار ملاقات بعدی شما شش هفته بعد خواهد بود تا با اندازه گیری تجمعات روی لثه تعیین شود آیا لثه‌های شما سالم هستند یا خیر. هرچه بیشتر و به صورت روزانه به وسیله مسواک زدن و نخ دندان کشیدن برای حذف مواد غذایی، مراقب لثه‌های خود باشید، لثه‌های شما سالم‌تر خواهد بود.
چگونه می‌توان از تمیز کردن عمیق دندان‌ها اجتناب کرد?
برآورد شده است که 85 درصد از افراد دارای برخی از انواع بیماری های لثه هستند. این وضعیت می‌تواند ناشی از موارد زیر باشد:
- ژنتیک
- بارداری
- بلوغ
- داروها
- رژیم غذایی نامناسب
- فشردن دندان‌ها روی هم یا دندان قروچه
- استرس
- جویدن تنباکو یا سیگار کشیدن
- دیابت
- بهداشت دهان و دندان نامناسب
بهترین راه برای اجتناب از بیماری پریودنتال، جلوگیری از تجمع پلاک است.
- دندان‌هایتان را دو بار در روز به طور کامل بشویید، تا مطمئن شوید که تمام سطوح روی دندان‌ها تمیز شده‌اند.
- حداقل یک بار در روز دندان‌هایتان را نخ دندان بکشید تا پلاک انباشته شده بین دندان‌ها و یا زیر خط لثه را برطرف کنید.
- از غذاهای نشاسته ای، شیرین – به خصوص چسبناک اجتناب کنید.
- به منظور حفظ دندان‌ها به صورت حرفه‌ای، تمیز کردن و معاینه منظم دندان داشته باشید.
آیا جرمگیری و روت پلنینگ درد دارد؟
تمیز کردن عمیق یک مدل کامل‌تر از تمیز کردن معمولی دندان‌ها است. سطح آسایش و حساسیت هر بیمار متفاوت است و بی‌حسی موضعی برای بیماران دارای حساسیت یا تورم شدید لثه‌ها در دسترس است.
جرمگیری دندان چقدر طول می‌کشد؟
بسته به سطح انباشت پلاک و التهاب لثه‌ها، تمیز کردن عمیق دندان می‌تواند بین دو تا چهار جلسه به طول بیانجامد.
عوارض تمیز کردن عمیق دندان
تمیز کردن عمیق دندان‌ها عوارض جانبی خاصی نیز دارد. این عوارض عبارتند از:
- تحلیل لثه. همانطور که این روش موجب از بین رفتن انباشت جرم و پلاک و نهایتا بهبودی می‌شود ، ممکن است لثه‌های شما را به اندازه یک میلیمتر یا بیشتر دچار تحلیل کند.
- کل فرآیند، باعث یک تا دو روز تورم و التهاب لثه‌ها می‌شود. با این وجود، با گذشت زمان بهتر می‌شود.
- تحلیل لثه ممکن است باعث در معرض قرار گرفتن کانال‌های ریشه شود، که سبب حساسیت به دمای شدید می‌شود.
- همچنین باعث خونریزی ریشه می‌گردد که با گذشت زمان بهبود می‌یابد، عادت کردن به این وضعیت در روزهای اولیه کمی دشوار است.
- سفت شدن لثه‌ها یکی دیگر از عوارض جانبی این فرایند است. مسواک زدن باید به آرامی انجام شود تا از خونریزی بیشتر جلوگیری شود.
موفقیت شما در این روند به عوامل مختلفی بستگی دارد و شامل تخصص و مهارت اپراتور می‌شود. همچنین به کیفیت و نوع ابزار مورد استفاده در فرآیند وابسته است.
هزینه
عوامل تاثیرگذار بر هزینه‌ی درمان بیماری لثه از جمله جرمگیری دندان و ریشه شامل تکنولوژی مورد استفاده در این درمان، محل دندانپزشک، نوع بیمه، نوع و تعداد دفعات درمان و مراقبت پس از درمان و نوع و تعداد متخصین دخیل در برنامه‌ی درمانی می‌باشد. برای مثال ممکن است دندانپزشک عمومی تشخیص اولیه و بخشی از درمان را انجام دهد اما در نهایت احتمال دارد شما را به یک متخصص بیماری‌های لثه که در انجام عمل‌های جراحی پیشرفته ماهر است، ارجاع دهد. پیش از انجام درمان بیماری لثه، با شرکت بیمه‌کننده‌ی خود صحبت کنید تا تعیین شود که کدام درمان‌ها تحت پوشش قرار می‌گیرند. با این حال قرار داشتن یا نداشتن تحت پوشش بیمه نیاز به درمان را منتفی نمی‌کند.
عکس های قبل و بعد
